GİRENİZ KELEKÇİ'DE 

DÜĞÜNLER VE EVLİLİK

Kelekçi halkı gelenek ve göreneklerine bağlı ama yeniliklere açık bir toplumdur. Örneğin; ulusal ve dini bayramlarda, düğünlerde zaman zaman üç etek ulusal giysilerimiz giyilirken, normal yaşamda modern giysiler giyilmektedir.

Geleneksel olarak davul zurnayla yapılan üç günlük düğünlerin yanında, balolu salon düğünleri de yapılmaktadır.

EVLİLİK

Tanışma: Şebeke suyu yokken içme ve kullanım suyu mahalle aralarındaki çeşmelerden genç kızlarca taşınırdı. Delikanlılar yolda dolaşarak tanışma fırsatı bulurlardı.

Tarım işlerini kadın erkek birlikte yapması gençler için bir tanışma nedenidir. 

Göçebe işçi olarak başka yerlere taşınma (pamuk tütün işçiliği) gençlerin tanışması için büyük önem taşır. 

Düğünlerde karşılaşma, tanışma olanağı sağlar.

Son yıllarda eğitim düzeyinin yükselmesi, gençlerin yüksek okullara kadar gitmesi daha rahat ve bilinçli tanışmalara neden olmakta, gençler birbirlerini daha iyi tanımaktadırlar. Görücü usulü evlenme çok azdır.

SÖZ

Gençler tanıştıktan sonra oğlan evince kız evine aracı konur. Kız evinden 'istemeye gelsinler' yanıtı alınınca oğlan evi öne gelen, ağzı söz yapan bir, iki kişi alarak kızı istemeye gider. Kahveler, çaylar içilir, sohbet arasında bir boşluk bulan sözcü:
'Biz buraya hayrı bir iş için geldik. Allah'ın emri, peygamberin kavliyle kızınızı oğlumuza istiyoruz. Diğer bir deyişle verirseniz kıza, vermesseniz tuza geldik' der.

Kız tarafı: 'Hayırlıysa olur. Hele bir düşünelim. Biz size haber veririz' der. Birkaç gün sonra haber verilebilir. Oğlan tarafı tatlı bir şeyler alarak kız evine gider. 'Hayırlı uğurlu olsun' denilir. Nişan, takı, nikah düğün işleri konuşulur. Söz yüzüğü takılır.

NİŞAN

Anlaşılan günde nişan için toplanılır. Nişan töreni ya aile içinde ya basit olarak, ya da herkese açık olarak, çalgılı çengili yapılır. Gelin damat nişan giysilerini giyerler; törende yüzükler ve takılar takılır. Nişan süresince çiftler birbirlerini daha iyi tanıma fırsatı bulurlar, düğün hazırlıkları sürdürülür. Eğer nişanlılar birbirleriyle yapamayacaklarını anlarlarsa nişan bozulabilir. Bütün takılar karşılıklı geri verilir. 

DÜĞÜN

Düğün öncesinde resmi nikah kıyılır. "Çaput" çıkarılır. (Çaput: Gelin, damat akrabalarına alınan giysiler vb.)

Düğün günü belirlenir. Çalgılar tutulur. Düğün sahibinin ekonomik durumuna göre "okular" dağıtılır. Kibrit, sabun, mendil, havlu, basma, gömlek, davetiye vb eşyalar oku olabilir.

Düğün davullu, zurnalı ya da tam çalgılı yapılacaksa cuma günü başlar pazar günü biter; ya da salı günü başlar, perşembe günü biter.

Düğün öncesi hayvanlar kesilir, etmek kazanları kurulur. Akşam "maşala" denilen meşale ateşi yakılır. Maşalanın ışığı ve ısısı etrafında halka olunur, oyunlar oynanır, deve yapılır, mollosman oyunu, kız kaçırma, Arap oyunları oynanır; güreşler düzenlenir. Düğüne gelen tanınmış kişiler ve dıştan gelen konuklar davul-zurna ile karşılanır. Çalgıcılara bahşişler verilir. Maşala dağılınca "oturak yarenliği'ne geçilir. Oturak yarenliğinde içkiler içilir, bağlama ve kemane eşliğinde türküler söylenir, oyunlar oynanır.

Cumartesi sabahı köyün delikanlıları at ve eşeklerle oğlan evi için topluca oduna giderler. İlk odunun hazırlayıp eşeğini saran silahını ateşler. Silah atıla atıla yollara düşülür. Oduncular davul-zurna ile karşılanır. Bu düğüncü ile delikanlıların dayanışmasıdır. Oku karşılığı olarak mutfak eşyası, para, altın vb. getirilir. Böylece düğüncüyle dayanışma sağlanır.

Kına Gecesi:
Cumartesi günü kız evinde kına gecesi düzenlenir. Gecede, leğen, sipsi, darbuka, bağlama, cümbüş eşliğinde oyunlar oynanır. Gelin ve kız arkadaşları üzerine çarşaf örtülerek, gelin ağlatma türküleri eşliğinde gelin ağlatılır. Gecenin sonunda arkadaşları, gelinin ellerine, ayaklarına kına yakarlar.

Pazar günü öğleye kadar eğlenceler sürdürülür. Konuklar öğle yemeğini yerken damat tıraşını olur, banyosunu yapar, damatlığını giyer. Sağdıç-güvey durdurulur. Duası yapılır. Paralar asılır. Sağdıç ve güveyi orada bulunanların ellerini öper.

Gelin almaya gidilir.

Kız evinde kapılar tutularak, bahşiş almadan gelin alıcıları içeri alınmaz. Kız evi tarafından oğlan evinden gelenlere sigara ve lokum dağıtılır. Oyunlar oynanır. Gelin, babasının ve annesinin ellerini öper, helalleşirler, ağlaşırlar. Gelin ata yahut taksiye bindirilir. Yolun açık olsun anlamında arkasından su dökülür. Kız evi tarafından bayrağa ve arabalara basmalar bağlanılır. Önde bayrak, arkada delikanlı başkanının yönettiği delikanlılar, sırasıyla çalgılar, erkek gelin alıcıları, bayan gelin alıcıları oynaya oynaya sokaklarda gelini gezdirirler. Genellikle içkili olan delikanlılar nağralar atıp zaman zaman silahlar atılır. Çarşıya gelindiğinde damat oynatılır. Burada damada paralar asılır. 

Gelin eve geldiğinde evin üzerinden bozuk para ve şekerler atılır. Bunlar çocuklar tarafından kapışılır. Gelinin girdiği odanın kapısına yağ sürülür; gelin evde işlek ve sorunsuz olsun diye. Şerbet içirilir; şerbete kaynananın tükürdüğü söylenir, gelinle iyi geçinilsin diye.

Akşam gelinin ailesi tarafından yemekler ve tatlılar gönderilir. İmam nikahında sonra imamla birlikte yenilir. Kız evinden bir, iki kişi oğlan evinde yatar. Damadın yakınları gelinlerine, tavuk, koyun, keçi, inek, tarla vb. hediyeler vereceğini söylerler. Damat geline yüz görümlüğü takar. Gerdek gecesi yaşanır. Gerdek çarşafı kız tarafına müjdeli haber olarak götürülür.

Ertesi günü duvak günüdür, olan evi akrabalarI arasında eğlenirler. Gelin ve damat akrabalarına dolaşarak el öperler.

Eğer gelin dışa gidecekse, gençler tarafından yola bayrakla sicim gerilerek toprak bastı parası istenir. Düğün ağasıyla yapılan pazarlıklar sonucu alınan paralar delikanlılar arasında paylaşılır. Bazen anlaşma sağlanmaz, istenmeyen meydan kavgaları yaşanır. Bu tür olaylar pek hoş karşılanmaz.

KIZ KAÇIRMA

Kız kaçırma ya da kızın sevdiğine kaçma olayının değişik nedenleri vardır: Ya kızı istediğine vermezler; ya nişanlılık dönemi uzamıştır; ya nasıl olsa veremeyecekler düşüncesiyle; ya da ekonomik nedenlerle bu olaylar yaşanır. Kaçırılan kızın mutlaka düğünü yapılır. Eğitim düzeyi yükseldikçe kız kaçırma olayları azalmıştır.

Kaçan kızların büyük çoğunluğu yirmi yaşın epey altındaki kızlardır.

Günümüzde düğünler genellikle balo şeklinde yapılmaktadır.

Şakir EREZ
Kaynak: Gireniz Kelekçi Kitabı-Syf 37, 38-39

GİRENİZ KELEKÇİ
HABER VE MEDYA SİTESİ TARAFINDAN DERLENMİŞTİR.